Kawa czy energetyk – dlaczego warto wybrać kawę zamiast napoju energetycznego?

Chyba każdy znalazł się kiedyś w sytuacji, w której czuł się zmęczony, senny i zdekoncentrowany, a jednocześnie miał wiele zadań do wykonania. Jeżeli obowiązków nie da się przełożyć na inny termin, a chcemy zachować jakość i efektywność pracy, z pomocą przychodzi kawa i napoje energetyczne. Oba napoje zawierają kofeinę, jednak wybór pomiędzy nimi może mieć znaczenie dla zdrowia i samopoczucia. Co w takim razie działa lepiej: kawa czy energetyk?

Co pobudza w kawie i napojach energetycznych? Kofeina!

Kofeina to najpopularniejsza, legalna substancja psychoaktywna. Stymuluje ośrodkowy układ nerwowy. Blokuje w mózgu receptory adenozyny – neuroprzekaźnika odpowiadającego za uczucie zmęczenia i senność. Podnosi poziom dopaminy i noradrenaliny, które poprawiają nastrój oraz funkcjonowanie poznawcze. Z tego względu korzystamy z niej, aby pobudzić nasz organizm do działania, sięgając po jej naturalną formę znajdującą się w kawie albo syntetyczną występującą w napojach energetycznych.

Zawartość kofeiny w kawie

Zawartość kofeiny w kawie zależy m.in. od stopnia palenia ziaren; ciemno palone ziarna mogą mieć nieco mniej kofeiny od jasno palonych. Wpływ na stopień pobudzenia ma także sam gatunek kawy — niektóre ziarna mają więcej kofeiny, a inne mniej.

Gatunek kawy	Zawartość kofeiny w 25-35 ml naparu
Arabika	60-90 mg
Robusta	120-180 mg

Warto nadmienić, że w Polsce mało kto pije kawę zaparzaną z ziaren czystej robusty. Kawowe blendy zwykle zawierają mieszankę obu tych gatunków.

Metoda zaparzania	Objętość napoju	Zawartość kofeiny w napoju
Kawa parzona	250 ml	70-140 mg
Kawa rozpuszczalna	250 ml	50-80 mg
Kawa z przelewu	125 ml	65-135 mg
Kawy na bazie espresso (np. cappuccino)	25-35 ml	40-65 mg
Kawy na bazie double espresso (np. flatwhite)	50-70 ml	80-130 mg
Kawa bezkofeinowa	250 ml	1-7 mg

Istotny wpływ na zawartość kofeiny w kawie ma również wybrana metoda zaparzania. Im dłuższy czas ekstrakcji ziaren, tym więcej kofeiny znajdzie się w napoju. Jak wynika z powyższej tabeli, powszechne przekonanie o mocy espresso jest błędne. Ten rodzaj kawy ma mocny smak, ale zawiera mniej kofeiny nawet od kawy rozpuszczalnej. Oczywiście wpływa na to mniejsza objętość napoju – nie bez powodu espresso pijemy w małych filiżankach. I na koniec – pamiętaj, że ostateczna zawartość kofeiny zależy także od ilości kawy, którą używasz do zaparzania (np. ile łyżeczek dodajesz do kawy parzonej).

Kofeina w napojach energetycznych

Napoje energetyczne zawierają syntetyczną kofeinę, która działa szybciej i intensywniej na ośrodkowy układ nerwowy. Wiele osób, szczególnie młodych, sięga po energetyki ze względu na różne, słodkie warianty smakowe. Standardowa puszka napoju energetycznego o pojemności 250 ml zawiera ok. 80 mg kofeiny.

Tabela zawiera dane aktualne na styczeń 2024 r., źródło: https://www.gov.pl/web/wsse-szczecin/napoje-energetyczne [data dostępu: 22.01.2024].

 

Trzeba mieć na uwadze, że poza kofeiną w składzie energetyków znajdują się także dodatkowe, liczne substancje. To nie tylko dodatkowo pobudzająca guarana, tauryna, żeń-szeń czy syntetyczne witaminy z grupy B, ale również sztuczne barwniki, aromaty i konserwanty. Przede wszystkim jednak energetyki zawierają sporą dawkę cukru, np. pod postacią syropu glukozowo-fruktozowego, który powszechnie uznaje się za szkodliwy dla zdrowia.

Kontrowersje wokół napojów energetycznych

Jeśli zastanawiasz nad tym, co może bardziej szkodzić (kawa czy energetyk), weź pod uwagę, że nie bez powodu w Polsce od 1 stycznia 2024 r. obowiązuje zakaz sprzedaży napojów energetycznych dzieciom i młodzieży poniżej 18. roku życia. Wprowadzono go ze względu na wysoką popularność energetyków w tej grupie wiekowej. Przez wiele lat to właśnie do nich kierowano reklamy napojów energetycznych (m.in. poprzez influencerów).

Popularne energetyki dostępne są także w dużych puszkach o pojemności 500 ml. Jeden taki napój zawiera aż 55 g cukru, którego zbyt wysokie spożycie zwiększa ryzyko wielu chorób przewlekłych, np. otyłości. Światowa Organizacja Zdrowia rekomenduje ograniczenie spożycia cukru do ok. 25-50 g dziennie dla osoby dorosłej, której zapotrzebowanie energetyczne wynosi 2000 kcal. Oznacza to, że jeden napój energetyczny może spełniać całe zapotrzebowanie.

Energetyki a kawa – czas działania pobudzającego wpływu kofeiny

Wiele osób interesuje, co ma więcej kofeiny: kawa czy energetyk. Jednak mało kto bierze za to pod uwagę czas działania tego rodzaju napojów. Ponieważ mamy do czynienia z kofeiną naturalną i syntetyczną, efekt pobudzający nie utrzymuje się tak samo długo.

 

Rodzaj napoju	Zawartość kofeiny w 100 ml	Średni czas działania kofeiny
Kawa parzona	28-56 mg	2-4 godz.
Espresso	160-185 mg	2-4 godz.
Napój energetyczny	32 mg	1-2 godz.

 

Napoje energetyczne działają szybciej, ale ich efekt pobudzający trwa krócej niż po wypiciu kawy. Z tego powodu osoby pijące energetyki mogą częściej sięgać po kolejną puszkę, gdy poziom energii maleje.

Kawa czy energetyk? Porównanie

• Co jest zdrowsze: kawa czy energetyk?– My w tym zestawieniu zdecydowanie skłaniamy się ku kawie. Napoje energetyczne mają długą listę składników, w której dominuje cukier. Z kolei energetyki sugar free zawierają sztuczne słodziki. Kawa to naturalny napój, a o ewentualnych dodatkach (mleko, cukier itp.) decydujesz samodzielnie i masz pełną kontrolę nad ich ilością. Co więcej, kawa to źródło cennych dla zdrowia polifenoli, które mają właściwości antyoksydacyjne.
• Co ma więcej kofeiny: energetyk czy kawa? –To, ile kofeiny dostarczy nam kawa, a ile energetyk, zależy przede wszystkim od ilości wypitego napoju. 100 ml energetyku zawiera mniej kofeiny od standardowego espresso, a nawet cała puszka (250 ml) może mieć mniej kofeiny od tradycyjnej kawy parzonej.
• Co bardziej pobudza: kawa czy energetyk? – Syntetyczna kofeina zawarta w napojach energetycznych działa szybciej na ośrodkowy układ nerwowy. Warto mieć na uwadze, że organizm stopniowo przyzwyczaja się do tej substancji. Z tego względu lepiej nie spożywać jej w nadmiarze, aby utrzymać pożądane działanie pobudzające bez nieprzyjemnych skutków ubocznych.

Kawa vs energetyk – podsumowanie

W kwestii wyboru „energetyk czy kawa” polecamy postawić na naturalny napój bez zbędnych, sztucznych dodatków. Ta sama objętość kawy może zawierać zbliżoną ilość kofeiny do napoju energetycznego. W przeciwieństwie do niego nie ma jednak w składzie cukru, słodzików, sztucznych barwników, aromatów i konserwantów. Kofeina w kawie działa wolniej, ale dłużej. Energetyki mogą mieć potencjalnie silniejszy wpływ na podnoszenie ciśnienia krwi niż kawa ze względu na kombinację kofeiny i innych stymulujących składników. Jednak reakcja na te napoje może być różna w zależności od osoby. Zawsze zaleca się umiarkowane ich spożywanie, szczególnie dla osób z istniejącymi problemami z ciśnieniem krwi.